ODSZKODOWANIA
* Zasady ogólne
* Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
* Odpowiedzialność na zasadzie winy
* Kwestia przyczynienia się poszkodowanego do lub zwiększenia szkody
* Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC)
SZKODY RZECZOWE
* Odszkodowania za szkody rzeczowe
* Dobrowolne ubezpieczenie NNW
* Ubezpieczenie komunikacyjne AC
SZKODY OSOBOWE
* Pokrycie kosztów leczenia poszkodowanego i/lub kosztów pogrzebu
* Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę
* Renta odszkodowawcza z tytułu zwiększonych potrzeb
* Renta z tytułu utraconego dochodu
* Odszkodowanie za śmierć członka rodziny
* Renta odszkodowawcza za śmierć osoby bliskiej
Odszkodowania – zasady ogólne
Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa, kto drugiemu wyrządził szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. W odniesieniu do posiadaczy (kierujących) pojazdów mechanicznych, doprecyzowanie tej reguły zawiera art. 436 Ustawy Kodeks cywilny (dalej: k.c.). Artykuł ten przewiduje dwa rodzaje odpowiedzialności posiadacza, a mianowicie odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (§ 1) oraz na zasadzie winy (§ 2).
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
Przy odpowiedzialności na zasadzie ryzyka posiadacz (kierujący) odpowiada za szkodę na osobie lub w mieniu, wyrządzona komukolwiek przez ruch pojazdu, chyba, że:
* szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo
* wyłącznie z winy poszkodowanego lub
* osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
Taka odpowiedzialność zachodzi na przykład w stosunku do pasażerów pojazdu.
Odpowiedzialność na zasadzie winy.
Możliwe jest również odpowiadanie na zasadzie zawinienia, co ma miejsce w następujących wypadkach:
* w razie powstania szkody w wyniku zderzenia się pojazdów,
* w razie wyrządzenia szkody ruchem pojazdu osobom trzecim przewożonym w grzeczności w pojeździe sprawcy,
* w razie powstania szkody w czasie postoju, załadunku, wyładunku pojazdu oraz garażowania,
* w razie powstania szkody przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu.
Kwestia przyczynienia się poszkodowanego do lub zwiększenia szkody.
W sytuacji, gdy poszkodowany zostanie uznany za osobę, która przyczyniła się do powstania szkody (np. pasażer jadący bez zapiętych pasów bezpieczeństwa), należne odszkodowanie zostanie zmniejszone proporcjonalnie do stopnia przyczynienia się na zasadzie art. 362 k.c.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC)
Posiadacze, by uniknąć odpowiedzialności majątkowej (często bardzo wysokiej) za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdów, a także, by ułatwić osobom poszkodowanym dochodzenie roszczeń i wypłatę należnych odszkodowań i zadośćuczynień, ubezpieczają swoje pojazdy ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Prawo zresztą przewiduje obowiązek ubezpieczenia pojazdu od odpowiedzialności cywilnej, na mocy art. 23 ustawy z 22 maja 2003 r., o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków. Jest to wiec odpowiedzialność gwarancyjna. Dzięki niej poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń, a nie tylko od sprawcy, który najczęściej jest osobą fizyczną.
Nie za wszystkie szkody ubezpieczyciel będzie odpowiadał za sprawcę na zasadzie gwarancyjnej. Otóż zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
* polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona; Zgodnie jednak z tezą orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 07.02.2008 r., „Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody na osobie wyrządzone przez kierującego pojazdem w tym także pasażerowi będącemu wraz z kierowcą współposiadaczem tego pojazdu.” Oznacza to, iż ranny jako pasażer pojazdu i nie ponoszący winy wypadkowi, ma prawo do zadośćuczynienia i odszkodowania.
* wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba że odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu mechanicznego niż pojazd przewożący te przedmioty;
* polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych;
* polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
W powyższych przypadkach ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, ale poszkodowany ma prawo zwrócić się bezpośrednio do sprawcy szkody. Posiadacz lub kierujący pojazdem, który wyrządził szkodę, może jeszcze w innych przypadkach zostać postawiony w sytuacji, w której z własnych środków będzie musiał pokrywać wartość wypłaconego odszkodowania. Dotyczy to tzw. roszczenia regresowego zakładu, kierowanego bezpośrednio do kierowcy ubezpieczonego pojazdu, w przypadku gdy:
* wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie nietrzeźwości
* wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa
* nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem, z wyjątkiem przypadków ratowania życia ludzkiego lub mienia albo ścigania przestępcy.
Zakład ubezpieczeń wypłaca wtedy poszkodowanemu odszkodowanie, a następnie występuje z roszczeniem regresowym zwrotnym bezpośrednio do kierowcy pojazdu.